زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی  : 09122127505

 

در مجموع 15 درصد بیماران دیابتی در طول عمرخود دچارزخم پای دیابتی می شوند که حدود 15 درصد از آنها با وجود اقدامات درمانی، دچار قطع عضو می شوند. زخم پای دیابتی شایع ترین عارضه بیماری دیابت است.

طبق آمار رسمی در کشور ما حدود پنج میلیون نفر به دیابت مبتلا می باشند و سالانه 60 هزار نفر در ایران دچار زخم پای دیابتی می شوند که 17 هزار نفر از این عده، پای مبتلای خود را از دست می دهند.

به طور کلی افراد دیابتی که یک یا چند فاکتورازمشکلات زیردرآنان وجود دارد افراد درمعرض خطرابتلا به زخم پا می باشند:

• چاقی
• کنترل نا مناسب قند خون، فشار خون و چربی خون
• مصرف سیگار
• عدم رعایت بهداشت پا
• از بین رفتن حس پا
• نارسایی عروق پا
• محدودیت حرکات مفصلی
• تغییر فرم پا به علت فشار نا مناسب به پا
• گرفتاری سیستم اعصاب خودکار به علت کاهش تعریق و خشکی پوست
• تاری دید ( گرفتاری شبکیه به علت دیابت)

50 درصد زخم‌های پای دیابتی قابل پیشگیری می باشند اما هرچه مدت زمان ابتلا به بیماری و زخم بیشتر شود، احتمال قطع عضو افزایش می‌یابد. در این جا چند راهکارعملی جهت پیشگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی پیشنهاد می شود:

مراقبت از پا

• پاهای خود را هر روز بشوید و خصوصا بین انگشتان را به دقت خشک کنید.
• قبل از شستشوی پاها درجه حرارت آب را با آرنج یا دماسنج بررسی کنید.
• روزانه پاهای خود را از نظر وجود تاول، بریدگی، خراشیدگی یا ضایعات بین انگشتان بررسی نماید.
• در صورت وجود اختلال دید، یکی ازاعضای خانواده یا یک دوست روزانه پاها را مشاهده کنید.
• در صورت خشکی پوست پاها، پس از شستشو و خشک کردن از کرم یا روغن نرم کننده استفاده کنید.
• استفاده ازپانسمان های پیشگیری از بروز زخم می تواند کمک کننده باشد.
• جوراب های مناسب کتانی یا نخی بپوشید و روزانه آنها را تعویض کنید.
• هنگام خرید کفش دقت کنید که کاملا اندازه باشد. به جا باز کردن بعدی کفش اعتماد نکنید.
• جنس کفش باید چرمی باشد و خرید کفش در اواخر روز (زمانیکه پاها بزرگترین اندازه را دارند) صورت گیرد. کفش های ویژه قدم زدن و دویدن را پس از بررسی پزشک بپوشید.
• قبل از پوشیدن کفش، داخل و کناره های آن را از نظر وجود مواردی چون جسم خارجی و سنگ ریزه بررسی کنید.
• هر 4 تا 6 ساعت کفش ها را برای استراحت از پا در آورید.
• در فصل زمستان بیشتراحتیاط نمایید وازجوراب پشمی استفاده کنید.اطمینان داشته باشید که که کفشها برای جوراب های ضخیم به اندازه کافی جا دارند.
• ناخن ها را به صورت عرضی کوتاه کنید و هیچگاه آنها را از ته نگیرید.
• در صورت وجود یک ضایعه جدید، قرمزی، تورم، درد پا یا هر گونه زخم یا تاول فورا پزشک خود را آگاه کنید و تا زمان معاینه پا ها را استراحت دهید.

اقدامات پیشگیرانه مناسب بهداشتی مناسب در افراد دیابتی:

• قندخون نزدیک حد طبیعی نگهداشته شود، زیرا پیدایش نوروپاتی به تأخیر می‏افتد.
• دیابت را به خوبی کنترل نمایید وهر چه می توانید درمورد دیابت وآثارآن برپاها بیاموزید.
• سیگار نکشید.
• از کیسه آب گرم برای گرم کردن پاها استفاده نکنید.
• هرگز با پای بدون پوشش راه نروید.
• در صورت سردی پاها جوراب بپوشید و آنها را در معرض حرارت مستقیم قرار ندهید.
• بر روی سطوح داغ مانند شن های ساحل یا سیمان کنار استخر شنا راه نروید.
• مواد شیمیایی را برای بر طرف کردن میخچه و پینه به کار نبرید و ازمحلول های ضد عفونی قوی استفاده نکنید.
• از نوار های چسبنده روی پا استفاده نکنید.
• پاها را مدت طولانی در آب قرار ندهید.
• از کش یا بند جوراب استفاده نکنید.

در بیماران دیابتی به علت اختلال درترشح انسولین، سلولهای بدن قادر به استفاده ازقند درون عروق نمی باشند به نحوی که داخل سلولها عاری ازقند وگلوکزمی باشد در حالی که میزان گلوکزدرعروق ومویرگها بالا می باشد. با گذشت زمان گلوکز و قند بالا می تواند سبب آسیب در مویرگها واعصاب گردد به نحوی که خون رسانی نامناسب و آسیب عصبی اندام های تحتانی را جهت ابتلا به زخم دیابتی مستعد می نمایند.

درجه بندی واگنردر زخم پای دیابتی 

درجه بندی واگنر جهت تشخیص شدت درگیری پای دیابتی مورد استفاده دارد:

درجه صفر: عدم وجود زخم در پای مستعد زخم دیابتی

درجه یک: زخم سطحی که ضخامت کل پوست را درگیر کرده ولی بافت‏های زیرجلدی را درگیر نکرده است.

درجه دو: زخم عمقی که به تاندونها و عضلات نفوذ کرده ولی با درگیری استخوانی و یا ایجاد آبسه همراه نیست.

درجه سه: زخم عمقی همراه با سلولیت و تشکیل آبسه که اغلب با عفونت استخوان (استئولیت) همراه می‏باشد.

درجه چهار: گانگرن موضعی و محدود به پاشنه، انگشتان یا کف پا

درجه پنج: گانگرن منتشر که کل پا را درگیر کرده است.

زخم پای دیابتی به دو علت ایسکمی یا نوروپاتی ایجاد می شود که علایم خونرسانی نامناسب پاها سردی،ضعیف بودن نبض های پا، لنگیدن می باشد.

زخم پای نوروپاتی دیابتی

یکی از عوارض دیررس بیماری دیابت نوروپاتی (گرفتاری و آسیب اعصاب محیطی و عضلات مربوط به آنها) می باشد. شدت نوروپاتی با سن، طول مدت ابتلا به دیابت و چگونگی کنترل قند خون ارتباط دارد. وجود بدشکلی پا ناشی از تغییر شکل استخوانهای کف پا، انگشتان چکشی، پای شارکوت ناشی از نوروپاتی پای مبتلا می باشد.

نوروپاتی به چندین شکل دربیماران دیده می شود که انواع آن نوروپاتی اعصاب حسی، حرکتی و اعصاب خودکار می باشد.

نوروپاتی حسی: شایع ترین شکل آن به صورت گرفتاری حس در پا می باشد که ممکن است به صورت درد، سوزن سوزن شدن و یا مور مور شدن در پاها بروز نماید و یا به صورت از بین رفتن حس درد و حرارت و حس درک موقعیت پا تظاهر کند.

نوروپاتی حرکتی: با ازبین رفتن اعصاب حرکتی وضعف و تحلیل عضلات کف پا، بد شکلی ساختمان پا وانگشت شست رخ می دهد. در نتیجه پا ها به آسانی دچار آسیب و زخم می گردند.

نوروپاتی اعصاب خودکار: به علت گرفتاری اعصاب خودکار سمپاتیک، عروق خونرسان به عضو تنگ شده و کاهش خون رسانی در اندامهای تحتانی را باعث می شود به علاوه گرفتاری اعصاب پاراسمپاتیک تعریق پا کاهش یافته، پاها خشک و مستعد بروز ترک و شروع زخم می باشند.
مجموعه عوامل فوق همرا با آترواسکلروز عروق و کاهش خون رسانی پا عمده ترین علل مساعد کننده پای دیابتی برای بروز زخم می باشد. عدم کنترل دیابت ،دفاع بدن در برابر میکروب ها و ترمیم زخم را نیز مختل می کند.

درمان زخم پای نوروایسکمیک

 درمان زخم پای ایسکمیک تازه ایجاد شده

• ویزیت توسط جراح عروق جهت بررسی خون رسانی عضو وانجام عمل گرافت و پیوند عروقی در صورت لزوم
• مراجعه به متخصص مراقب پا جهت تجویز کفش و یا وسایل پیشگیری از ضربه وکاهش دهنده فشار روی پا در حین راه رفتن
• از بروز عفونت پیشگیری نمایید و یا آن را کنترل کنید با:

استفاده از محلول یا پانسمانهای ضدعفونی کننده موضعی

استفاده از آنتی بیوتیک سیستمیک با تجویز پزشک معالج

• دبریدمان جراحی بافت اسکار نکروتیک وکالوس زخم توسط پزشک یا جراح معالج
• استفاده از پانسمانهای گروه فوم جهت کنترل ترشحات و محافظت از زخم

زخم پای ایسکیمیک پیشرفته

• مراجعه به متخصص مراقب پا جهت تجویز کفش و یا وسایل پیشگیری از ضربه وکاهش دهنده فشار روی پا در حین راه رفتن
• زخم را خشک نگه دارید و پاها را با پوشاندن گرم نگه دارید.
• زخم نکروتیک را با استفاده از پانسمان گاز آغشته به بتادین خشک نگه دارید.
• از بروز عفونت با پانسمانهای آنتی باکتریال نقره دار پیشگیری نمایید و یا آن را کنترل کنید با:

استفاده از محلول های ضدعفونی کننده موضعی

استفاده از آنتی بیوتیک سیستمیک با تجویز پزشک معالج

• استفاده از پانسمانهای گروه فوم جهت کنترل ترشحات و محافظت از زخم
• استفاده از پانسمان هیدروکلوئید وانجام پانسمان بسته ، مرطوب Occlusive- Moist ممنوع است.

مراجعه به متخصص مراقب پا جهت تجویز کفش و یا وسایل پیشگیری از ضربه وکاهش دهنده فشار روی پا در حین راه رفتن 

از بروز عفونت پیشگیری نمایید و یا آن را کنترل کنید با:

استفاده از محلول یا پانسمانهای ضدعفونی کننده موضعی

استفاده از آنتی بیوتیک سیستمیک با تجویز پزشک معالج

      بافت اسکار را بردارید با:

• دبریدمان جراحی/ جراحی محافظه کارانه توسط پزشک معالج
• دبریدمان اتولیتیک با پانسمانهای هیدروژل

     پانسمان کنید زخم را :

• با پانسمانهای گروه فوم جهت جذب ترشحات
• با پانسمانهای گروه پرکننده جهت کاهش حجم فضای مرده داخل زخم
• با پانسمانهای جهت حمایت زخم از ضربه