پوست

پوست

پوست خارجی ترین پوشش و بزرگترین ارگان بدن می باشد، سطح آن حدود دو مترمربع می باشد و جالب است بدانید 15٪ از وزن کل بدن مربوط به وزن پوست می باشد. درجه اسیدیته آن 5/4 تا 5 بوده و با انواع قارچ، مخمر، باکتری شامل استافیلوکوک اپیدرمیس و استافیلوکوک آرئوس آلوده می باشد.

پوست همراه با مو، ناخن و غدد عرق و چربی سیستم Integumentary را تشکیل می دهند.

عملکرد پوست:

• نقش اساسی در زیبایی و ظاهر فردی
• سد محافظتی در مقابل باکتری ها و عوامل خارجی
• محافظت بدن از اشعه ماوراء بنفش خورشید، ضربه و آلرژن ها
• تنظیم درجه حرارت بدن با تولید عرق
• حفظ و تنظیم آب و الکترولیت
• عضو حس لامسه، فشارو درد، سرما وگرما
• قسمتی از سیستم ایمنی بدن
• تولید کننده ویتامین دی
• تولید کننده هورمون

ساختمان پوست :

پوست از سه لایه تشکیل شده است:

• اپیدرم: خارجی ترین لایه
• درم: لایه میانی
• هیپودرم (زیر جلد):داخلی ترین لایه

لایه اپیدرم (Epidermis): سطحی ترین لایه پوست که غیرقابل نفوذ به آب بوده وشامل پنج لایه اپی تلیوم سنگفرشی مطبق شاخی شکل می باشد. این لایه سیستم خون رسانی ندارد وتوسط شبکه مویرگی لایه درم تغذیه می شود. اپیدرم نازک‌ترین لایه پوست است که سلول‌های آن ضخامت متغیری از 04/0میلیمتر در پلک چشم تا 6/1 میلیمتر در کف دست و کف پا دارا می باشند. لایه های اپیدرم شامل پنج لایه زیر می باشند:

1. استراتئوم کرنئوم که خارجی ترین لایه بوده و با30-25 لایه سلول مرده حاوی کراتین (پروتئین غیرقابل نفوذ به آب) سد دفاعی بدن است.
2. استراتئوم لوسیدوم لایه ضخیم شفافی است که سلولهای مرده آن دارای مقادیر کمی پیش سازکراتین هستند. این لایه تنها در مناطق ضخیم پوست کف دست ها و کف دو پا مشاهده می شود.
3. استراتئوم گرانولوزوم شامل 5-3 ردیف سلول مسطح دژنره ای است که پنج مرحله از ساخت کراتین را سبب می شوند.
4. استراتئوم اسپینوزوم شامل 10-8 لایه سلولهای چند وجهی شاخ دارچسبیده بهم می باشند.
5. استراتئوم ژرمیناتوم (زاینده) داخلی ترین لایه اپیدرم که تنها از یک لایه سلول مکعبی تشکیل شده و به طور مداوم به سمت بالا تقسیم و تکثیر شده با تغییر ساختار و شکل در نهایت لایه استراتئوم کرنئوم را تشکیل می دهد این روند به طور متوسط دو هفته طول می کشد.فرایند ایجاد و جایگزینی سلولهای کراتینوسیت جدید 21 تا 28 روز طول می کشد که به نام کراتینزیشن معروف است.                                                                                                                  

اصلی ترین سلولهای لایه اپیدرم سلولهای کراتینوسیت می باشند. دیگر سلولهای این لایه شامل:

• ملانوسیت ها: حاوی رنگدانه بوده و مسئول پیگمانتاسیون و برنزه نمودن پوست و محافظت از آن در مقابل اشعه ماوراء بنفش خورشید می باشند.
• سلول های لانگرهانس: بخشی از سیستم ایمنی بدن بوده و از آن در برابر مواد آلرژن، باکتریها و مواد سمی محافظت می نماید.

رطوبت اپیدرم ناشی از چربی های طبیعی است که توسط غدد سباسه پوست ساخته می شود و به صورت مشبک همراه با آب بین سلولهای کراتینوسیت قرار دارند و سد حفاظتی مناسبی را جهت حفظ و نگهداری رطوبت پوست فراهم می آورند. کاهش میزان آب منجر به خشکی و پوسته پوسته شدن غیرطبیعی پوست می گردد.

لایه اپیدرم توسط اتصال اپیدرمی- درمی به لایه زیرین که همان درم می باشد متصل می شود.

لایه درم (Dermis): در زیر لایه اپیدرم واقع شده است.  اصلی ترین لایه پوست بوده و سلولهای فیبروبلاست (تولید کننده کلاژن والاستین) سلولهای اصلی تشکیل دهنده این لایه می باشند. این لایه مهمترین بخش پوست است که با محافظت از عروق خونی و شبکه اعصاب، غدد عرق، پوست، مو و ناخن وظیفه حفظ آب، سفتی و قابلیت ارتجاعی و الاستیستیه پوست، خونرسانی لایه اپیدرم،تنظیم دمای بدن، حس و درک درد، فشار، سرما و گرما را بر عهده دارد.

ضمایم لایه درم شامل:

• غدد عرق با فرایند تعریق یکی از مکانیسم های خنک کننده بدن را ایجاد می کنند. عرق حاوی آب، کلرید سدیم، اوره (جاذب رطوبت مورد نیاز اپیدرم) و لاکتات (کنترل پوسته ریزی استراتئوم کورنئوم) بوده و با درجه اسیدیته 5.5-4.5 می باشد.
• غدد سباسه دراطراف فولیکول های مو قرار دارند و با ترشح سبوم نقش لیپید قوی و چرب کننده پوست  و نگهداری رطوبت اپیدرم را بازی می کنند. اسیدیته سبوم 6-4.5 می باشد که پوشش اسیدیAcid mantle را ایجاد کرده و سبب کاهش تهاجم پاتوژن ها و کنترل فلور باکتریایی پوست با اسیدیته بیش از 7 می باشد.
• فولیکول های مو با زایش مو علاوه بر نقش محافظتی حرارت بدن و تنطیم دمای آن، یکی از عوامل زیبایی محسوب می شود.
• گیرنده های حسی همراه با پایانه های عصبی اندام اطلاعاتی پوست بوده و اطلاعات مربوط به لمس، فشار، ارتعاش، دما، درد را درک می کنند.

لایه هیپودرم (Hypodermis): داخلی ترین لایه پوست بوده و بر روی عصب، عضله و استخوان قرار دارد. این لایه از چربی و بافت نگهدارنده و عروق خونی بزرگ تشکیل شده است. نقش مهم این لایه به عنوان عامل ضد ضربه و عایق مکانیکی وحرارتی می باشد. خونرسانی پوست توسط شاخه‌های بزرگ‌تر شریانی درهیپودرم انجام می شود با رسیدن این شاخه ها به درم  شبکه ای از حلقه های مویرگی تشکیل می شود.

به عبارت ساده تر می توان ساختمان پوست را به یک ساختمان تشبیه کرد که لایه اپیدرم مانند سقف خانه است و لایه درم اساس و پایه خانه را تشکیل می دهد.کلاژن و الاستین هم مثل تیرهای عمودی و افقی هستند که به ساختمان استحکام می بخشند و لایه هیپودرم به عنوان اساس و پایه ساختمان نقش مهمی بر عهده دارد.

تاثیر افزایش سن بر پوست:

• کاهش روند تبدیل سلولهای کراتینوسیت از دوهفته به چهل روز و حساس تر شدن به اشعه ماوراء بنفش خورشید
• نازک تر شدن درم، کاهش الاستیسیته پوست وشکنندگی آسان فیبرهای کلاژن و تشکیل توده و چین و چروک پوست
• کاهش ساخت ویتامین دی
• کاهش غدد سباسه و در نتیجه کاهش چربی زیر پوست وعملکرد محافظتی آن و کاهش رطوبت پوست
• کاهش فولیکولهای مو
• کاهش غدد عرق و کاهش لاکتات ( خشکی پوست) و کاهش اوره ( ریزش پوست)
• افزایش احتمال تحریک و سوزش به دلیل کاهش کارایی بیگانه خواری ماکروفاژها
• تغییر در ساختار لایه بازال و افزایش احتمال تروما و آسیب های خود به خودی مانند پارگی پوست

رطوبت پوست

• پوست سالم با رطوبت مناسب ساختارصاف، نرم و ارتجاعی دارد.
• پوست خشک حس خشن و ظاهر پوسته پوسته داشته و اغلب همراه با خارش است.
• پوست های خیلی خشک سبب ایجاد وضعیت غیرعادی به نام اکسکوریازیس Xerosis شده وخطرابتلا به زخم و عفونت های پوستی را افزایش می دهد.

درمان و ترمیم زخم بستر

 ‌مرحله‌های اول و دوم زخم بستر به طور معمول در طی هفته‌ها یا ماه‌ها با مراقبت‌های منظم بهبود می‌یابد. مراحل سوم و چهارم زخم بستر در شرایط دشوارتری بهبود خواهند یافت.

کم کردن فشار از نواحی مستعد و مبتلا:

اولین راه درمان زخم بستر، برداشتن فشار از ناحیه‌ایست که باعث ایجاد زخم شده است. راهکارهای زیر را می‌توان استفاده کرد.

• جابجا شدن. اگر زخم بستر دارید، باید به طور منظم و صحیح در حالت‌های مختلف جابجا شوید. اگر از صندلی چرخ‌دار استفاده می‌کنید، وزن خود را هر ۱۵ دقیقه یک بار به طرف دیگر صندلی بیندازید. از اطرافیان یا پرستار درخواست کنید که جابجا شدنتان هر یک ساعت یکبار کمک کنند. اگر در تخت بستری هستید هر دو ساعت یک بار وضعیت خود را تغییر دهید.
• از سطوح تکیه‌گاه استفاده کنید. از تشک، تخت و بالش‌های  مخصوص استفاده کنید تا به نشستن یا خوابیدن در وضعیت مناسب به شما کمک کنند تا فشار را از روی زخم بردارید و از پوست آسیب‌پذیر خود مراقبت کنید. اگر از صندلی چرخ‌دار استفاده می‌کنید از یک بالشت استفاده کنید. این بالش‌ها از موادی مانند فوم، هوا و آب پر شده‌اند؛ هرکدام که مناسب وضعیت شما، شکل بدن شما و نحوه جابجاییتان است را انتخاب کنید.

پاکسازی و پانسمان زخم‌ها:

• پاکسازی. یکی از کارهای اساسی که در زمینه ترمیم این زخم‌ها باید انجام داد پاکسازی آنها است؛ این کار از عفونی شدن آنها جلوگیری می‌کند. اگر پوست تحت تاثیر زخم شکافته نشده است (مرحله اول زخم)، به آرامی آنرا با آب و صابون ملایم شستشو دهید و به نرمی خشک کنید. زخم‌های باز را با محلول سالین یا همان سرم نمکی در هر بار تعویض پانسمان شستشو دهید.
• پانسمان کردن. پانسمان به شما این اطمینان را می‌دهد که زخم به مقدار قابل قبول مرطوب می‌ماند و همچنین در مقابل عفونت‌ها محافظت می‌کند و باقی نواحی پوست را خشک نگه میدارد. لوازم پانسمان شامل گاز استریل، ژل شستشو، فوم و نوار بانداژها هستند.

.

برداشتن بافت آسیب‌دیده:

زخم‌ها برای بهبود سریعتر باید عاری از هرگونه بافت مرده، آسیب دیده و عفونی باشند. برداشتن و جدا سازی این بافت‌ها به روش‌های مختلفی انجام می‌پذیرد. این کار بستگی به سرسختی زخم، شرایط کلی شما و هدف درمانی شما دارد.

• عمل جراحی شامل جداسازی بافت مرده از بدن.
• جداسازی به صورت مکانیکی که توسط دستگاه‌های آب با فشار بالا یا پانسمان‌های مخصوص صورت میگیرد.
• جداسازی به صورت طبیعی که به بدن در راستای استفاده از آنزیم‌ها برای جداسازی بافت مرده جدا می‌کند. این روش معمولاً بر روی زخم‌های کوچکتر و غیرعفونی و با استفاده از پانسمان‌های مخصوص که زخم را تمیز و مرطوب نگه میدارند استفاده می‌شود.
• جداسازی با کمک آنزیم‌ها که به وسیله آنزیم‌های شیمیایی و پانسمان‌های مختص آنها باعث جداسازی بافت مرده می‌شوند.

اقدامات مکمل درمان:

• کنترل درد: زخم بستر بسیار دردناک است. داروهای ضد درد و  التهاب، مانند ایبوپروفن (ادویل و …) و ناپروکسن می‌توانند درد را کاهش دهند. به طور معمول بهتر است از این داروها قبل و یا بعد از تغییر موقعیت، جداسازی بافت مرده و تعویض پانسمان استفاده کرد. داروهای ضد درد موضعی نیز میتوانند مورد استفاده قرار بگیرند.
• آنتی‌بیوتیک: برای زخم‌های فشاری عفونی که با کمک روش‌های دیگر رو به بهبود نمی‌روند، می‌توان از داروهای آنتی‌بیوتیک موضعی یا خوراکی استفاده کرد.
• رژیم غذایی سالم: برای تسریع روند بهبود زخم، پزشک یا متخصص تغذیه شما باید به شما رژیمی که دارای کالری، مایعات و پروتئین بیشتر است ارائه دهد و مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی را در این رژیم بگنجاند. با توصیه پزشک می‌توانید از مکمل‌هایی مانند ویتامین C و روی استفاده کنید.
• کنترل بی‌اختیاری: بی اختیاری در کنترل ادرار و مدفوع باعث مرطوب شدن و آلودگی باکتریایی بیشتر پوست می‌شود و احتمال عفونت را بالا می‌برد. کنترل بی‌اختیاری به بهبود بهتر زخم کمک می‌کند. راهکارهایی مانند زمان‌بندی در اجابت مزاج، تعویض پوشک، استفاده از لوسیون‌های مراقبتی بر روی پوست سالم و همچنین استفاده از سوند و … بسیار کارآمد است.
• کنترل اسپاسم و گرفتگی عضلات: گرفتگی عضلات به دلیل ایجاد سایش و بریدگی میتوانند زخم بستر ایجاد کرده یا آنها را وخیم‌تر کنند. داروهای سست‌کننده عضلات مانند دیازپام (والیوم)، تیزانیدین (زانافلکس)، دانترولن (دانتریوم) و باکلوفن (گابلوفن، لیورسال) عضلات را از گرفتگی آزاد می‌سازند.
• درمان با فشار منفی: در این روش درمانی از یک دستگاه مکنده برای پاکسازی زخم استفاده می‌شود. این روش در درمان برخی از زخم‌های فشاری موثر است و به درمان آنها کمک می‌کند.

عمل جراحی:

زخم فشاری که با روش‌های درمانی معمول درمان نشود نیازمند عمل جراحی است. عمل جراحی بر روی زخم فشاری با هدف پاکسازی و بهبود ظاهر زخم‌، پیشگیری و درمان عفونت، کاهش خروج مایعات از زخم و پایین آوردن ریسک ابتلا به سرطان، انجام می‌شود.

روال و روش عمل جراحی کاملاً به محل زخم و جای اسکار بر روی بافت از عمل قبلی بستگی دارد. به طور عمومی، بیشتر زخم‌های فشاری به وسیله پیوند عضلات، پوست و یا سایر بافت‌ها به محل زخم و پوشانیدن آن و استخوان زیر آن است.