زخم پای دیابتی : 09122127505
در مجموع 15 درصد بیماران دیابتی در طول عمرخود دچارزخم پای دیابتی می شوند که حدود 15 درصد از آنها با وجود اقدامات درمانی، دچار قطع عضو می شوند. زخم پای دیابتی شایع ترین عارضه بیماری دیابت است.
طبق آمار رسمی در کشور ما حدود پنج میلیون نفر به دیابت مبتلا می باشند و سالانه 60 هزار نفر در ایران دچار زخم پای دیابتی می شوند که 17 هزار نفر از این عده، پای مبتلای خود را از دست می دهند.
به طور کلی افراد دیابتی که یک یا چند فاکتورازمشکلات زیردرآنان وجود دارد افراد درمعرض خطرابتلا به زخم پا می باشند:
50 درصد زخمهای پای دیابتی قابل پیشگیری می باشند اما هرچه مدت زمان ابتلا به بیماری و زخم بیشتر شود، احتمال قطع عضو افزایش مییابد. در این جا چند راهکارعملی جهت پیشگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی پیشنهاد می شود:
مراقبت از پا
اقدامات پیشگیرانه مناسب بهداشتی مناسب در افراد دیابتی:
در بیماران دیابتی به علت اختلال درترشح انسولین، سلولهای بدن قادر به استفاده ازقند درون عروق نمی باشند به نحوی که داخل سلولها عاری ازقند وگلوکزمی باشد در حالی که میزان گلوکزدرعروق ومویرگها بالا می باشد. با گذشت زمان گلوکز و قند بالا می تواند سبب آسیب در مویرگها واعصاب گردد به نحوی که خون رسانی نامناسب و آسیب عصبی اندام های تحتانی را جهت ابتلا به زخم دیابتی مستعد می نمایند.
درجه بندی واگنردر زخم پای دیابتی
درجه بندی واگنر جهت تشخیص شدت درگیری پای دیابتی مورد استفاده دارد:
درجه صفر: عدم وجود زخم در پای مستعد زخم دیابتی
درجه یک: زخم سطحی که ضخامت کل پوست را درگیر کرده ولی بافتهای زیرجلدی را درگیر نکرده است.
درجه دو: زخم عمقی که به تاندونها و عضلات نفوذ کرده ولی با درگیری استخوانی و یا ایجاد آبسه همراه نیست.
درجه سه: زخم عمقی همراه با سلولیت و تشکیل آبسه که اغلب با عفونت استخوان (استئولیت) همراه میباشد.
درجه چهار: گانگرن موضعی و محدود به پاشنه، انگشتان یا کف پا
درجه پنج: گانگرن منتشر که کل پا را درگیر کرده است.
زخم پای دیابتی به دو علت ایسکمی یا نوروپاتی ایجاد می شود که علایم خونرسانی نامناسب پاها سردی،ضعیف بودن نبض های پا، لنگیدن می باشد.
زخم پای نوروپاتی دیابتی
یکی از عوارض دیررس بیماری دیابت نوروپاتی (گرفتاری و آسیب اعصاب محیطی و عضلات مربوط به آنها) می باشد. شدت نوروپاتی با سن، طول مدت ابتلا به دیابت و چگونگی کنترل قند خون ارتباط دارد. وجود بدشکلی پا ناشی از تغییر شکل استخوانهای کف پا، انگشتان چکشی، پای شارکوت ناشی از نوروپاتی پای مبتلا می باشد.
نوروپاتی به چندین شکل دربیماران دیده می شود که انواع آن نوروپاتی اعصاب حسی، حرکتی و اعصاب خودکار می باشد.
نوروپاتی حسی: شایع ترین شکل آن به صورت گرفتاری حس در پا می باشد که ممکن است به صورت درد، سوزن سوزن شدن و یا مور مور شدن در پاها بروز نماید و یا به صورت از بین رفتن حس درد و حرارت و حس درک موقعیت پا تظاهر کند.
نوروپاتی حرکتی: با ازبین رفتن اعصاب حرکتی وضعف و تحلیل عضلات کف پا، بد شکلی ساختمان پا وانگشت شست رخ می دهد. در نتیجه پا ها به آسانی دچار آسیب و زخم می گردند.
نوروپاتی اعصاب خودکار:
به علت گرفتاری اعصاب خودکار سمپاتیک، عروق خونرسان به
عضو تنگ شده و کاهش خون رسانی در اندامهای تحتانی را باعث می شود به علاوه گرفتاری
اعصاب پاراسمپاتیک تعریق پا کاهش یافته، پاها خشک و مستعد بروز ترک و شروع زخم می
باشند.
مجموعه عوامل فوق همرا با آترواسکلروز عروق و کاهش خون
رسانی پا عمده ترین علل مساعد کننده پای دیابتی برای بروز زخم می باشد. عدم کنترل
دیابت ،دفاع بدن در برابر میکروب ها و ترمیم زخم را نیز مختل می کند.
درمان زخم پای نوروایسکمیک
درمان زخم پای ایسکمیک تازه ایجاد شده
استفاده از محلول یا پانسمانهای ضدعفونی کننده موضعی
استفاده از آنتی بیوتیک سیستمیک با تجویز پزشک معالج
زخم پای ایسکیمیک پیشرفته
استفاده از محلول های ضدعفونی کننده موضعی
استفاده از آنتی بیوتیک سیستمیک با تجویز پزشک معالج
مراجعه به متخصص مراقب پا جهت تجویز کفش و یا وسایل پیشگیری از ضربه وکاهش دهنده فشار روی پا در حین راه رفتن
از بروز عفونت پیشگیری نمایید و یا آن را کنترل کنید با:
استفاده از محلول یا پانسمانهای ضدعفونی کننده موضعی
استفاده از آنتی بیوتیک سیستمیک با تجویز پزشک معالج
بافت اسکار را بردارید با:
پانسمان کنید زخم را :
#زخم عروقی پا#
یک دسته دیگر از زخم های مزمن، زخم های عروقی پا می باشند که ناشی از اختلال در عروق بدن می باشند. لازم است بدانید خون روشن حاوی اکسیژن و مواد غذایی ازقلب توسط شریانها به اندامها می رود و خون تیره فاقد اکسیژن بوسیله وریدها از اندامها به قلب بازمی گردد که اختلال در هر کدام از این مراحل موجب بروز زخم در اندامهای تحتانی می شود.
زخم های وریدی پا:
زخم وریدی پا اغلب ناحیه روی پا- حد فاصل زانو تا انتهای ساق پا – را مبتلا می نماید. این زخمها اغلب سطحی بوده با لبه های نامنظم با ترشح متوسط تا زیاد وبستر و ظاهر زخم زردرنگ می باشد. نارسایی مزمن عروق ، سبب تجمع خون در وریدها می گردد در این حالت خون تیره از اندامهای تحتانی به سمت قلب بازنمی گردد و تجمع آن در وریدها سبب ایجاد تورم و فشار در پاها، و در طولانی مدت سبب نازک شدن لایه اپیدرم پوست پاها می شود. در این حالت زخم وریدی با تاول کوچکی شروع شده و به سرعت وسیع می شود. در این حالت پاها سنگین، در لمس با ادم گوده گذار همراه بوده وایستادن و آویزان نگه داشتن با درد پاها همراه است.بالا نگه داشتن پاها و بانداژ پای متورم سبب بهبود درد می شود.
زخم های شریانی پا:
در این حالت خون مسیر طبیعی خود راطی نکرده و به انگشتان پا نمی رسد. آترواسکلروز( رسوب چربی در دیواره عروق) شایع ترین بیماری شریانی است و با انسدادعروق بزرگ دراندامها باعث نارسایی مزمن شریانها شده و در طولانی مدت سبب بروز کم خونی در پاهاو مرگ بافت می شود. بیماری زخم های شریانی پا اغلب در نوک انگشتان پا، پاشنه ها و نواحی حاشیه ای کف پا و نواحی استخوانی پا و یا نواحی از پا که در معرض سایش کفش و یا ضربه های ممتد بروز پیدا می کنند، این زخمها دارای لبه های صاف، مشخص و سوراخ دار می باشند،اغلب عمیق بوده و رنگ سیاه یا زرد دارند ،ترشح کم داشته و بسیاردردناک هستند در طول روز دردی نداشته ولی با بالا نگه داشتن پاها بسیار دردناک می باشند.
زخم پای شریانی- وریدی (مختلط):
گاه نیز زخمها تلفیقی از اختلال وریدی و شریانی می باشند.
پوست
پوست خارجی ترین پوشش و بزرگترین ارگان بدن می باشد، سطح آن حدود دو مترمربع می باشد و جالب است بدانید 15٪ از وزن کل بدن مربوط به وزن پوست می باشد. درجه اسیدیته آن 5/4 تا 5 بوده و با انواع قارچ، مخمر، باکتری شامل استافیلوکوک اپیدرمیس و استافیلوکوک آرئوس آلوده می باشد.
پوست همراه با مو، ناخن و غدد عرق و چربی سیستم Integumentary را تشکیل می دهند.
عملکرد پوست:
ساختمان پوست :
پوست از سه لایه تشکیل شده است:
لایه اپیدرم (Epidermis): سطحی ترین لایه پوست که غیرقابل نفوذ به آب بوده وشامل پنج لایه اپی تلیوم سنگفرشی مطبق شاخی شکل می باشد. این لایه سیستم خون رسانی ندارد وتوسط شبکه مویرگی لایه درم تغذیه می شود. اپیدرم نازکترین لایه پوست است که سلولهای آن ضخامت متغیری از 04/0میلیمتر در پلک چشم تا 6/1 میلیمتر در کف دست و کف پا دارا می باشند. لایه های اپیدرم شامل پنج لایه زیر می باشند:
اصلی ترین سلولهای لایه اپیدرم سلولهای کراتینوسیت می باشند. دیگر سلولهای این لایه شامل:
رطوبت اپیدرم ناشی از چربی های طبیعی است که توسط غدد سباسه پوست ساخته می شود و به صورت مشبک همراه با آب بین سلولهای کراتینوسیت قرار دارند و سد حفاظتی مناسبی را جهت حفظ و نگهداری رطوبت پوست فراهم می آورند. کاهش میزان آب منجر به خشکی و پوسته پوسته شدن غیرطبیعی پوست می گردد.
لایه اپیدرم توسط اتصال اپیدرمی- درمی به لایه زیرین که همان درم می باشد متصل می شود.
لایه درم (Dermis): در زیر لایه اپیدرم واقع شده است. اصلی ترین لایه پوست بوده و سلولهای فیبروبلاست (تولید کننده کلاژن والاستین) سلولهای اصلی تشکیل دهنده این لایه می باشند. این لایه مهمترین بخش پوست است که با محافظت از عروق خونی و شبکه اعصاب، غدد عرق، پوست، مو و ناخن وظیفه حفظ آب، سفتی و قابلیت ارتجاعی و الاستیستیه پوست، خونرسانی لایه اپیدرم،تنظیم دمای بدن، حس و درک درد، فشار، سرما و گرما را بر عهده دارد.
ضمایم لایه درم شامل:
لایه هیپودرم (Hypodermis): داخلی ترین لایه پوست بوده و بر روی عصب، عضله و استخوان قرار دارد. این لایه از چربی و بافت نگهدارنده و عروق خونی بزرگ تشکیل شده است. نقش مهم این لایه به عنوان عامل ضد ضربه و عایق مکانیکی وحرارتی می باشد. خونرسانی پوست توسط شاخههای بزرگتر شریانی درهیپودرم انجام می شود با رسیدن این شاخه ها به درم شبکه ای از حلقه های مویرگی تشکیل می شود.
به عبارت ساده تر می توان ساختمان پوست را به یک ساختمان تشبیه کرد که لایه اپیدرم مانند سقف خانه است و لایه درم اساس و پایه خانه را تشکیل می دهد.کلاژن و الاستین هم مثل تیرهای عمودی و افقی هستند که به ساختمان استحکام می بخشند و لایه هیپودرم به عنوان اساس و پایه ساختمان نقش مهمی بر عهده دارد.
تاثیر افزایش سن بر پوست:
رطوبت پوست
مرحلههای اول و دوم زخم بستر به طور معمول در طی هفتهها یا ماهها با مراقبتهای منظم بهبود مییابد. مراحل سوم و چهارم زخم بستر در شرایط دشوارتری بهبود خواهند یافت.
کم کردن فشار از نواحی مستعد و مبتلا:
اولین راه درمان زخم بستر، برداشتن فشار از ناحیهایست که باعث ایجاد زخم شده است. راهکارهای زیر را میتوان استفاده کرد.
.
زخمها برای بهبود سریعتر باید عاری از هرگونه بافت مرده، آسیب دیده و عفونی باشند. برداشتن و جدا سازی این بافتها به روشهای مختلفی انجام میپذیرد. این کار بستگی به سرسختی زخم، شرایط کلی شما و هدف درمانی شما دارد.
زخم فشاری که با روشهای درمانی معمول درمان نشود نیازمند عمل جراحی است. عمل جراحی بر روی زخم فشاری با هدف پاکسازی و بهبود ظاهر زخم، پیشگیری و درمان عفونت، کاهش خروج مایعات از زخم و پایین آوردن ریسک ابتلا به سرطان، انجام میشود.
روال و روش عمل جراحی کاملاً به محل زخم و جای اسکار بر روی بافت از عمل قبلی بستگی دارد. به طور عمومی، بیشتر زخمهای فشاری به وسیله پیوند عضلات، پوست و یا سایر بافتها به محل زخم و پوشانیدن آن و استخوان زیر آن است.